Biblioteka przyszłości już jest!

Szanowni Państwo!

nazywam się Artur Kawa i jestem menedżerem kultury. Studia z zakresu zarządzania kulturą i mediami ukończyłem w Instytucie Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednakże moje doświadczenie i kompetencje zawodowe rozwijane były przez wiele lat, zarówno w obszarze tworzenia organizacji pozarządowych i zarządzania nimi oraz oddolnymi kampaniami społecznymi, poprzez tworzenie i realizację oferty publicznych instytucji kultury, na sektorze biznesowym kończąc. Choć kultura czytania w mojej rodzinie należy do codzienności, profesjonalnie z rynkiem książki związany jestem od 2011 roku, w którym to światło dzienne ujrzała społeczna kampania promująca czytelnictwo w sposób nieoczywisty. Jako jej współtwórca i realizator mocno identyfikuję się z jej przesłaniem – kocham książki miłością niemalże fizyczną.

Muszę nadmienić jednak, że prowadzące do tego ścieżki bywały kręte i wyboiste… a niektóre nawet zaprowadziły mnie do ślepych zaułków. Ostatecznie jednak osiągnąłem wymarzone cele. Przełomowym momentem – choć może nie tak radykalnym jak odbywanie zasadniczej służby wojskowej – było na pewno zaangażowanie w działalność społeczną i stworzenie jednej z najbardziej rozpoznawalnych akcji promujących czytelnictwo w Polsce. Podobno wielkie rzeczy rodzą się z połączenia wielu błahostek. Wystarczy, że dzieje się to w sprzyjających warunkach. Do sukcesu niezbędny jest przecież tylko dobry pomysł i kilka zwariowanych, ale i zdeterminowanych osób, by słowo ciałem się stało. Pamiętam doskonale to leniwe, późnosierpniowe przedpołudnie. Siedzieliśmy wówczas w paczce przyjaciół na nadwiślańskiej plaży w centrum Warszawy i chłodziliśmy nasze kipiące głowy niealkoholowymi drinkami. Odbywało się to w niezwyczajnej dla naszych temperamentów ciszy, która mogła zwiastować jedno: nadciąga burza szalonych pomysłów, które lada chwila eksplodują feerią barwnych słów.

I tak właśnie się stało – Bianka Siwińska, dziś szefowa Fundacji Edukacyjnej Perspektywy i pomysłodawczyni akcji „Dziewczyny na Politechniki” rzuciła wreszcie:

Musimy zrobić coś z tym naszym polskim nieczytaniem! Znamy ciekawych ludzi, którzy pokazują się w telewizorach. Namówmy ich do tego, że zapozowali nam do zdjęć w swoich łóżkach. Koniecznie niech wezmą ze sobą ulubioną lekturę! I zróbmy z tego kalendarz, który będzie wydany w limitowanej edycji. I powiedzmy to sobie jasno: Nie czytasz? Nie idę z Tobą do łóżka!

Oczywiście nikt z nas do końca nie wierzył, że zabawa, która w założeniu miała być tylko zachętą do dyskusji o niskim poziomie czytelnictwa, stanie się komentatorem rzeczywistości i jednym z najważniejszych kanałów komunikacyjnych, dotyczących promocji czytelnictwa w Polsce. Sami z przekorą twierdziliśmy, że to wszystko było dla poklasku i z próżności. I żeby nas w telewizorach pokazywali. Po 10 latach mogę śmiało stwierdzić, że było warto. Sukces ten – który uważam również za swój prywatny – udało się odnieść dzięki konsekwentnej pracy wykonywanej każdego dnia, która nie tylko polega na publikowaniu zabawnych fotek na facebooku. To także odważne budowanie relacji z innymi bohaterami rynku książki – z autorami, wydawcami, bibliotekami i przede wszystkim: czytelnikami. Dlaczego jednak piszę o tym na stronach Fundacji Krajowy Depozyt Biblioteczny? Otóż droga wiodąca do jego powstania miała bardzo zbliżony przebieg. I choć może w gronie zaangażowanych osób nie rozmawialiśmy podczas plażowej sjesty o celebrytach czytających książki, to pomysły na kierunek rozwoju naszej organizacji są nie mniej odważne. Chcemy robić rzeczy wielkie, o których za kolejną dekadę pomyślmy wspólnie, że napawają nas dumą. I że było warto!

Ale aby tak się stało, do osiągnięcia zamierzonego celu musimy przystąpić w oparciu o przyjęte wartości, które dla całego zespołu osób zaangażowanych w budowanie oferty Krajowego Depozytu Bibliotecznego są drogowskazami i jednocześnie stanowią powietrze, którym oddychamy i paliwo, dzięki któremu działamy.

Konsekwencja – mogłoby się wydawać, że to jeden z wielu kluczowych aspektów działania organizacji. W języku możemy spotkać różne definicje tego pojęcia, choć zgodnie określają on, że konsekwencja jest następstwem jakiejś akcji, bądź jej rezultatem. Do mnie przemawia jednak twierdzenie, że jest ona logicznym ciągiem w realizacji zamierzonego celu, podbudowanym wytrwałością. Nie oznacza to jednak, że będziemy to robić w pędzie, na złamanie karku i bez oglądania się na innych. Chcemy działać rozważnie i odpowiedzialnie.

Partnerstwo – naszą ofertę konstruujemy w oparciu o oczekiwania odbiorców, a także możliwości realizacyjne oraz zasoby, którymi Krajowy Depozyt Biblioteczny dysponuje. Jak wiadomo, organizacje pozarządowe w większości przypadków nie są zasobnikami czy generatorami ogromnych przepływów finansowych – choć i od tej reguły na pewno znajdą się wyjątki. O sile organizacji niejednokrotnie decydują jej partnerzy, dlatego o ten obszar będziemy szczególnie dbać. Zakładamy osiągnięcie maksymalnej synergii i potencjału partnerskich instytucji i osób. W oparciu o partnerstwa publiczno-prywatne, jesteśmy gotowi na wielostronną współpracę z przedstawicielami sektora biznesowego, publicznego i pozarządowego.

Wielkim wyzwaniem dla bibliotek, jest pełnienie funkcji informacyjnej, która towarzyszy ich działalności od zawsze, ale w XXI wieku jest szczególnie ważna. Ogrom wiadomości, jakimi jest bombardowany przeciętny człowiek, skłania go do poszukiwań narzędzi, dzięki którym będzie mógł go uporządkować i w efektywny sposób wykorzystać. Innowacyjnym działaniem w tym zakresie jest traktowanie bibliotekarza nie tylko jako osoby udostępniającej zbiory, ale przede wszystkim jako brokera informacji, który za pomocą różnych narzędzi poszukiwaną informację znajdzie! Bowiem standardem w Bibliotece powinno być „nie ma – nie ma”. Pomysł Depozytu bardzo nas do tego zbliża!

Scalone katalogi, które pozwalają w szybki sposób znaleźć poszukiwaną książkę w dowolnej bibliotece i depozyt biblioteczny umożliwiający jej natychmiastowe czytanie to strzał w przysłowiową dziesiątkę!  Tego z pewnością brakuje w bibliotekach.

Warto wykraczać poza ramy klasycznego pojmowania pojęcia biblioteki, ponieważ właśnie tam często kryje się szansa na innowację.
– Leszek Palus, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Ł. Górnickiego & Galerii Książki w Oświęcimiu

Innowacyjność – wielkie rzeczy dzieją się poprzez małe zmiany, ale są to zmiany kluczowe i wprowadzające do otoczenia jakieś novum. Element podobny do znanych nam z codzienności, który dzięki swej funkcjonalności, staje się nowym standardem. Biblioteka Krajowego Depozytu Bibliotecznego z pozoru nie wybija się na tle innych bibliotek, jednak jej kluczowy czynnik – dostępność bez względu na lokalizację czytelnika – już tak. Z pewnością wyobrażaliście sobie możliwość wypożyczenia książki z biblioteki oddalonej od was o dziesiątki lub setki kilometrów, bez pokonywania tego dystansu. Dzięki naszym usługom już wkrótce będzie to możliwe.

Otwartość – jesteśmy gotowi na przyjmowanie nowych pomysłów, propozycji i uwag. Cenimy również konstruktywną krytykę, od której nie zamierzamy się odżegnywać. Nie chcemy wytyczać granic ani budować barier, które mogłyby się okazać przeszkodami w funkcjonowaniu Fundacji. Uważamy, że najlepszym rozwiązaniem i podstawą dla każdej sytuacji jest dialog. Zakładamy zatem, że skuteczny przepływ informacji wpływa pozytywnie na wszystkie nasze projekty i pozwoli wyeliminować lub rozwiązać potencjalne przeszkody. Sprawna i oparta o wysoki poziom kultury komunikacja wewnątrz i na zewnątrz organizacji sprzyja budowaniu wzajemnego zaufania.

Nie będziemy w stanie osiągać naszych celów, jeśli zabraknie którejś z wymienionych powyżej wartości.

Fundacja Depozyt Biblioteczny to organizacja pozarządowa, której głównym celem jest prowadzenie działalności kulturalno-oświatowej. Zajmujemy się rozwojem, promowaniem i upowszechnianiem różnych form czytelnictwa. Aby cel ów osiągnąć, powołaliśmy do życia elektroniczną bibliotekę o nieograniczonym zasięgu, integrującej systemy biblioteczne z aplikacją mobilną do czytania książek, w ramach której zarejestrowani czytelnicy będą dokonywać wypożyczeń.

Do najważniejszych celów każdej biblioteki należy gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych oraz obsługa użytkowników biblioteki. Odbywa się to poprzez udostępnianie zbiorów oraz informowanie o zbiorach własnych, jak i innych ośrodków kultury (np. innych bibliotek, muzeów, archiwów i centrów informacji naukowej). Fakultatywnie biblioteki zajmują się prowadzeniem działalności bibliograficznej, dokumentacyjnej, naukowo-badawczej, wydawniczej, edukacyjnej, popularyzatorskiej i instrukcyjno-metodycznej.

W otoczeniu szybko rozwijającego się rynku książki elektronicznej oraz zapotrzebowania ze strony czytelników na dostępność utworów w bardziej poręcznej niż papierowa formie, biblioteki będą podążać za tymi potrzebami i oferować swoje zbiory np. w formacie e-booków. Największe wyzwanie stanowi ochrona zbiorów takich jak starodruki oraz pozycje Out Of Commerce w formatach elektronicznych.

Krajowy Depozyt Biblioteczny oferuje zatem możliwość zachowania zbiorów bibliotecznych poprzez nieodpłatne wykonanie digitalizacji w formatach przeznaczonych na czytniki książek elektronicznych. Naszym priorytetem jest popularyzacja czytelnictwa, ale także poszanowanie interesów twórców, dlatego zasoby udostępniane przez Depozyt Biblioteczny będą spełniały kryteria utworów niedostępnych w obrocie handlowym (out-of-commerce) oraz udostępniane będą wyłącznie uprawnionym posiadaczom kart bibliotecznych bez dodatkowych opłat.

W odpowiedzi na potrzeby naszych czytelników, jak i użytkowników bibliotek partnerskich, oferujemy wypożyczanie zbiorów własnych i książek sprowadzanych na mocy wypożyczeń międzybibliotecznych, zarówno krajowych jak i zagranicznych.

Warto podkreślić, że nasza organizacja choć jest relatywnie młoda, to realizowane (lub zaplanowane) projekty są wynikową wielu lat doświadczeń i pracy na rzecz różnych zadań. Obecnie rozwijamy szereg inicjatyw związanych bezpośrednio z działalnością Depozytu Bibliotecznego, do których zaliczyć trzeba System Zintegrowanych Katalogów Bibliotecznych, Program Stypendialny dla młodych autorów i debiutantów, Dyskusyjne Kluby Książki On-line w trzech rewirach: kryminalnym, fantastycznym i niegrzecznym oraz program sieciujący DBN. Reagujemy również na nagłe potrzeby społeczne wywołane gwałtownymi i nieprzewidzianymi wydarzeniami na świecie. Część tych zadań jest bezpośrednią wypadkową najgłośniejszej zarazy XXI wieku, która miała również pozytywny skutek w postaci wzrostu zainteresowania zdalnym dostępem do dóbr i usług kultury. Nie możemy pominąć bezpośredniego wsparcie ofiar wojennej zawieruchy w Ukrainie – przygotowaliśmy program zatrudnienia dla uchodźczyń, w ramach którego będą one zaangażowane w proces przygotowywania i konwersji książek elektronicznych. Pierwsze owoce tych działań już widoczne są w naszym katalogu.

Wszystkie projekty szczegółowo opisane są na naszym blogu.

Do zapoznania się z naszą ofertą, ale także i do współpracy serdecznie Państwa zachęcam.

Artur Kawa
Prezes Zarządu
Fundacji Krajowy Depozyt Biblioteczny